Ideą programu jest rozwijanie aktywności w zakresie zdobywania wiedzy o elementach środowiska przyrodniczego i ekologicznego; kształtowanie samodzielności i aktywności uczniów, preferowanie poszukującego trybu pracy, korzystania z form wycieczek o celach edukacyjnych, spacerów, zajęć terenowych.1. Idea programu autorskiego Z ekologią na Ty Ideą wiodącą programu jest rozwijanie aktywności w zakresie zdoby¬wania wiedzy o charakterystycznych elementach środowiska przyrodniczego i ekologicznego. Uczeń zamiast biernie spostrzegać fakty i zjawiska będzie czynnie w nie wnikał, intensywnie analizował, samodzielnie i planowo je uj¬mował, aktywnie w nich uczestniczył. Właściwe podejście do problemów ekologicznych w edukacji dopro¬wadzi do pożądanych zachowań wobec przyrody, wpłynie na odmienną ocenę jej walorów estetycznych, pozwoli dostrzec swoisty urok natury, zmieni my¬ślenie i wartościowanie. Ważne jest, aby poprzez aktywne wprowadzanie dzieci w świat przyrody ukształtować właściwy stosunek emocjonalny i po¬czucie odpowiedzialności za postępowanie wobec przyrody. Uświadamiając dzieciom fakt, że jesteśmy częścią świata przyrodniczego, uczymy odpowie¬dzialności za utrzymanie zieleni, czystych wód, lasów i pięknych krajobrazów.
2. Cele programu autorskiego Z ekologią na Ty Nadrzędnym celem edukacji ekologicznej i przyrodniczej w procesie dydaktyczno – wychowawczym jest kształtowanie w uczniach poczucia interesowania się środowiskiem, poznawanie jego naturalnych walorów, wyposażenie uczniów w zasób wiedzy o nim w powiązaniu z szerszą rzeczywisto¬ścią, a także troska o życie w czystym, zdrowym, estetycznym środowisku. Ważne jest rozwijanie i kształtowanie samodzielności i aktywności uczniów, preferowanie poszukującego trybu pracy, korzystanie z form wycieczek o celach edukacyjnych, spacerów, zajęć terenowych. Jest to program o celach rozwojowych, poznawczych i ekspresywnych, który zakłada realizację celów ogólnych poprzez:
- tworzenie trwałych nawyków i zachowań ekologicznego stylu życia w domu, w szkole i najbliższym otoczeniu,
- pobudzenie do stałych działań na rzecz ochrony lokalnego środowiska,
- uświadomienie konieczności zmniejszania ilości wytwarzanych odpadów, zużycia wody, energii elektrycznej oraz przejazdów samochodami,
W wyniku realizacji programu uczeń zdobędzie następujące wiadomo¬ści:
- właściwe rozumienie pojęcia – ekologia, odpady, surowce wtórne, recy¬kling, szkółka leśna, szkodnik, smog, kwaśne deszcze, przyroda, środowisko naturalne,
- zna ekologiczne sposoby działania człowieka w środowisku,
- zna różne formy ochrony środowiska naturalnego,
- dostrzega walory środowiska przyrodniczego,
- wie, kto działa na rzecz środowiska przyrodniczego,
- zna podstawowe oznakowania ekologiczne towarów,
- rozróżnia przeznaczenie kolorowych pojemników na odpady,
- wie, po co buduje się oczyszczalnię odpadów i stacje wodociągowe,
- zna bezpieczne dla środowiska naturalnego formy pozyskiwania energii,
- zna zwierzęta i rośliny żyjące w środowisku leśnym i łąkowym.
W trakcie realizacji programu uczeń powinien opanować następujące umiejętności:
- potrafi segregować odpady,
- umie wykorzystać surowce wtórne,
- rozróżnia artykuły i opakowania wyprodukowane w sposób najbardziej ekologiczny,
- oszczędza wodę i energię elektryczną,
- dokarmia ptaki i zwierzęta leśne w okresie zimy,
- rozróżnia i nazywa rośliny i zwierzęta leśna i łąkowe,
- obserwuje samodzielnie otaczające nas środowisko,
- dostrzega zachodzące w środowisku zmiany,
- prowadzi rozmowy z interesującymi ludźmi znaczącymi dla środowiska,
- wykonuje samodzielnie ćwiczenia, z pomocą doświadczenia i formułuje wnioski.
Dzięki realizacji programu uczeń powinien uzyskać następujące prze¬konania, poglądy, postawy:
- świadomego konsumenta,
- nawyku segregacji śmieci, czystości i nie śmiecenia,
- odpowiedzialności indywidualnej i społecznej za stan środowiska natural¬nego w najbliższym otoczeniu,
- podejmowania działań na rzecz ochrony środowiska,
- oszczędzania wody i energii elektrycznej.
3. Warunki realizacji programu autorskiego Z ekolo¬gią na Ty Inspiracją do utworzenia tego programu był konkurs ogłoszony przez Centrum Edukacji Nauczycieli w Koszalinie oraz Fundacji GAP Polska w Podkowie Leśnej pod hasłem Program ekozespołów w mojej szkole. Jest on przygotowany dla uczniów klas I – III. Będzie realizowany ko¬lejno w poszczególnych klasach. Zajęcia będą odbywały się od września do czerwca, w trakcie oddzielnych spotkań dwa lub trzy razy w miesiącu. Bazę kształcenia stanowią treści przyrodnicze i ekologiczne. Różnorodna aktywność ucznia wspiera jego rozwój, dlatego należy zor¬ganizować miejsca edukacji szkolnej i pozaszkolnej (zajęcia w terenie). Miejsce edukacji w szkole wymaga odpowiedniego przygotowania pomiesz¬czenia klasowego i bazy materialnej, to znaczy pomocy wykorzystywanych w procesie dydaktycznym. Pomieszczenie klasowe powinno być funkcjonalne z możliwością prowadzenia zajęć w zespole, w grupach i indywidualnie. Po¬winny znajdować się szafy, regały, tablice ścienne na prace uczniów. W kla¬sie tej musi się też znajdować kącik przyrodniczy i ekologiczny. Niezbędne też są środki audiowizualne: telewizor, magnetowid, magnetofon, odtwarzać CD. Uczniowie w czasie zajęć będą korzystali z biblioteki szkolnej, klasopra¬cowni przyrodniczo – geograficznej. Niektóre zajęcia będą odbywały się w terenie we współpracy z pracow¬nikiem nadleśnictwa Polanów. Będzie też kontakt z pracownikiem oczysz¬czalni odpadów, pracownikiem stacji wodociągów oraz zakładu energetycz¬nego w Polanowie, elektrowni wodnej w Żydowie. Przed zajęciami w terenie, spacerami, wycieczkami uczniowie zostaną zapoznani z celami zajęć oraz wspólnie z nauczycielem będą ustalać zasady bezpiecznego poruszania się po jezdni, drogach, bezpiecznego korzystania ze środków lokomocji (PKS) oraz bezpieczeństwa w czasie zajęć terenowych. Uczniowie będą obserwowali bezpośrednio środowisko naturalne oraz działalność człowieka w tym środowisku (zarówno pozytywną jak i nega¬tywną). W programie Z ekologią na Ty ważne miejsce będzie odgrywać indywi¬dualne zaangażowanie ucznia na podstawie poczynionych obserwacji w śro¬dowisku, w którym dziecko żyje (dom, rodzina, osiedla, szkoła) oraz wysu¬wanie wniosków. Realizacja tego programu ma wpłynąć na poszerzenie wiedzy z ekolo¬gii oraz środowiska przyrodniczego.
4. Treści kształcenia i wychowania programu autor¬skiego Z ekologią na Ty Program Z ekologią na Ty ma budzić aktywność uczniów w zakresie zdobywania wiedzy ekologicznej i przyrodniczej oraz wdrażać do świado¬mego, czynnego działania na rzecz środowiska. Zastosowanie różnorodnych metod i form pracy z uczniami: spacerów, wycieczek, pracy zespołowej, grupowej i indywidualnej, wykorzystanie róż¬nych środków dydaktycznych: ilustracji, nagrań CD i VHS, okazów, literatury przedmiotu i kart pracy będzie sprzyjało rozwijaniu umiejętności obserwowa¬nia, odkrywania, analizowania i wnioskowania. Aby urozmaicić zajęcia wykorzystywane będą wiersze, piosenki; ucznio¬wie będą przygotowywali inscenizacje teatralne; rozwiązywać będą krzyżówki, odgadywać zagadki; w pracach plastycznych i technicznych przedstawiać będą swoje refleksje ale także wizje; będą prowadzili doświad¬czenia. Treści będą realizowane na płaszczyznach:
- Ochrona środowiska.
- Podróżowanie.
- Zakupy.
- Odpady.
- Woda.
- Energia.
Ochrona środowiska:
- "sprzątanie świata",
- hodowla kwiatów doniczkowych,
- Światowy Dzień Ochrony Środowiska,
- dokarmianie zwierząt i ptaków w okresie zimy,
- znaczenie lasu w życiu człowieka, zwierząt i roślin,
- kwiaty chronione,
- dni lasu,
- łąka jako środowisko życia zwierząt i roślin.
Podróżowanie:
- rodzaje środków transportu,
- podróżowanie ekologiczne,
- zanieczyszczenia powietrza.
Zakupy:
- ekologiczne opakowania,
- zdrowe posiłki.
Odpady:
- segregacja odpadów,
- recykling,
- wysypiska śmieci,
- pomiary produkcji odpadów w gospodarstwie domowym.
Woda:
- pomiary zużycia wody w gospodarstwie domowym,
- krążenie wody w przyrodzie,
- oczyszczanie brudnej wody,
- uzdatnianie wody pitnej,
- znaczenie wody w życiu człowieka, zwierząt i roślin.
Energia:
- pomiary zużycia energii elektrycznej w gospodarstwie domowym,
- oszczędzanie energii,
- elektrownie ekologiczne.
Uwagi:
- Przedstawiony program będzie realizowany podczas oddzielnych zajęć dwa lub trzy razy w miesiącu od klasy I do klasy III.
- Program rozpocznie się i zakończy wypełnieniem przez uczniów ankiet zachowań ekologicznych.
- Ewaluację programu stanowią testy wiadomości i umiejętności po kla¬sie I, II i III oraz ankiety dla rodziców i uczniów na temat funkcjono¬wania programu w szkole.
- Przez cały czas trwania programu prowadzona będzie szkolna gazetka ekologiczna oraz rubryka poczynań ekologicznych w lokalnej gazecie.
- Program uzupełni zbiórka zużytych baterii.
Treści kształcenia – klasa I szkoły podstawowej
WRZESIEŃ
- Czy jestem ekologiem? – Badanie świadomości ekologicznej wśród uczniów (ankieta zachowań proekologicznych)
- Rodzaje zanieczyszczeń oraz ich wpływ na życie ludzi, zwierząt i roślin – Wyjaśnienie, czym zajmuje się ekologia
- Bierzemy udział w akcji SPRZĄTANIE ŚWIATA – Porządkowanie wyznaczonego terenu wokół szkoły (zajęcia w terenie)
PAŹDZIERNIK
- Zakładamy zielony kącik – Założenie hodowli kwiatów doniczkowych. Dbamy o to, aby rosły i ozdabiały pomieszczenie klasowe (szczepki i sadzonki kwiatów doniczkowych)
- Las (park) jesienią – Zmiany zachodzące w przyrodzie – jesteśmy obserwatorami (spacer po lesie lub parku)
- Drzewa i krzewy – Wyjeżdżamy do szkółki leśnej w Krągu (wycieczka)
LISTOPAD
- Pomagamy głodnym zwierzętom leśnym – Zbieramy żołędzie i kasztany – przekazujemy do Koło Łowieckiego "Dzik" w Polanowie. Zorganizowanie spotkania z pracownikiem koła łowieckiego (wycieczka do paśnika leśnego)
- Pomagamy głodnym ptakom – Zorganizowanie ptasiej stołówki
GRUDZIEŃ
- Nie ścinamy choinek – Gdzie kupujemy drzewko na święta Bożego Narodzenia? (spacer po lesie)
- Boże Narodzenie – Wykonujemy ozdoby choinkowe z surowców wtórnych
STYCZEŃ
- Czym podróżujemy? – Pogadanka na temat środków transportu. Wykonujemy prace z gazety -forma płaska (plansze; klasowy konkurs plastyczno – techniczny)
- Zanieczyszczenia powietrza w najbliższym otoczeniu – Wykonujemy doświadczenie w okolicy szkoły, na parapecie okiennym, w pobliżu ruchliwej ulicy, w parku
- Smog i kwaśny deszcz – co to jest? – Omówienie zagadnienia w oparciu o wiersz pt. Smok i smog oraz czasopisma o tematyce ekologicznej. Wykonujemy doświadczenie
LUTY
- Sposoby na zmniejszenie skażenia powietrza – Transport masowy, piesze wycieczki oraz podróżowanie rowerem (zjazdy sankami z górki)
MARZEC
- Zwiastuny wiosny – Poznajemy chronione kwiaty, głosy natury i ptaki, które zwiastują wiosnę (spacer po lesie, parku)
- Zwiastuny wiosny – Rozpoznajemy i nazywamy zwiastuny wiosny (karty pracy; płyty CD)
- Współmieszkaniec naszych terenów – Oglądamy film pt. Ochrona bociana białego (kaseta VHS)
KWIECIEŃ
- Działania na rzecz ochrony środowiska – Sadzimy młode drzewka (wycieczka do szkółki leśnej w Krągu)
- Obchodzimy Święto Ziemi – Przedstawienie teatralne pt. Kłopoty leśnego krasnala (apel; rajd: Światowy Dzień Ziemi)
MAJ
- Jak możemy przyczynić się do ochrony lasu? – Las – miejsce odpoczynku, zabaw, dom zwierząt i roślin (pobyt całodzienny na ścieżce edukacyjnej: spotkanie z leśnikiem; zabawy integrujące na świeżym powietrzu; karty pracy; ognisko)
- Ochrona przyrody – Utrwalamy i sprawdzamy wiadomości i umiejętności dotyczące ochrony przyrody i podróżowania (test ewaluacyjny)
CZERWIEC
- Światowy Dzień Ochrony Środowiska – Wspólne zaprojektowanie i wykonanie gazetki ekologicznej
Treści kształcenia – klasa II szkoły podstawowej WRZESIEŃ
- Niewielkie poświęcenie dla dobra środowiska – Badanie ilości śmieci produkowanych w gospodarstwie domowym (karty badawcze produkcji odpadów)
- Uczestniczymy w wielkim sprzątaniu świata – Porządkowanie wyznaczonego terenu w mieście (zajęcia w terenie)
- Zdrowie, a produkty sklepowe – Klasowa wystawa produktów żywnościowych i przemysłowych. Znaki na opakowaniach; miejsce wyprodukowania; okres gwarancji i składniki towaru
PAŹDZIERNIK
- Ekologiczne opakowania – Segregacja produktów ze względu na rodzaj opakowania
- Bądź świadomym konsumentem, czyli kupuj z głową – Planujemy zakupy. Wyszukujemy w sklepach towary przyjazne dla środowiska i zdrowe dla człowieka. Szukamy produktów żywnościowych wyprodukowanych lokalnie (wycieczka)
LISTOPAD
- Rady dla konsumentów – Opracowanie przewodnika ekologicznego konsumenta
- Wizyta w gospodarstwie ekoagroturystycznym – Zapoznanie z charakterem pracy w gospodarstwie ekologicznym (wycieczka)
GRUDZIEŃ
- Zdrowe posiłki – Zakładamy uprawę szczypiorku i rzeżuchy. Dzielenie się z rówieśnikami wyszukanymi ciekawymi przepisami na zdrowe, smaczne dania z pomocą rodziców (zapisanie najciekawszych przepisów na klasowej karcie zdrowych dań)
- Zdrowe posiłki – Przygotowanie uczniowskiego drugiego śniadania z produktów ekologicznych (wykorzystanie rzeżuchy i szczypiorku z klasowej uprawy)
STYCZEŃ
- Odpady są wszędzie tam, gdzie są ludzie (badamy kosz z odpadami) – Zorganizowanie wystawy śmieci: szkło, plastik, aluminium, makulatura, resztki żywności, odpady niebezpieczne (pojemniki w kolorach do segregacji śmieci)
- Co ludzie robią z odpadami? – Zapoznanie uczniów z różnymi sposobami postępowania ze śmieciami, np.: zorganizowane wysypiska śmieci; dzikie wysypiska śmieci; spalanie śmieci; odpady radioaktywne; recykling i utylizacja (wiersz T.Sikiryckiego pt."Sznurek Jurka")
- Co to jest recykling? – Przykłady ponownego wykorzystywania odpadów na zajęciach plastycznych i technicznych – prezenty z masy papierowej (oklejanie gazetami szklanych talerzy) – upominek z okazji Święta Babci
LUTY
- Odpady – Poznajemy budowę składowiska komunalnego
MARZEC
- Odpady – Dzikie wysypiska
- Dokąd z odpadami? – Wycieczka na miejsko – gminne wysypisko śmieci w Wietrznie
- Czy tędy droga? – Lokalizujemy "dzikie" wysypiska (spacer po okolicy, zdjęcia)
KWIECIEŃ
- Opiekujemy się szkolnymi trawnikami – Organizujemy małą akcję zbierania śmieci (zajęcia w terenie)
- Las – Jak możemy przyczynić się do ochrony lasu?
- Obchodzimy Święto Ziemi – Przedstawienie teatralne pt. Ziemia – kula olbrzymia (apel; rajd – Światowy Dzień Ziemi)
MAJ
- Poznajemy życie łąk i ich znaczenie dla zwierząt – Zapoznanie z różnorodnością form w świecie roślinnym i zwierzęcym. Łąka jako miejsce wegetacji różnych ziół leczniczych (zajęcia w terenie)
- Ochrona przyrody – Utrwalamy i sprawdzamy wiadomości i umiejętności dotyczące ekologicznych zakupów i odpadów (test ewaluacyjny)
CZERWIEC
- Niewielkie poświęcenie dla dobra środowiska – Badanie ilości śmieci produkowanych w gospodarstwie domowym (karty badawcze produkcji odpadów)
Treści kształcenia – klasa III szkoły podstawowej WRZESIEŃ
- Dbamy o środowisko – Uczestniczymy w wielkim sprzątaniu świata (zajęcia w terenie)
- Niewielkie poświęcenie dla dobra środowiska – Badanie ilości zużytej wody i energii elektrycznej w gospodarstwie domowym (karty badawcze zużycia wody i energii elektrycznej – pomiary są dokonywane z pomocą rodziców)
PAŹDZIERNIK
- Niewielkie poświęcenie dla dobra środowiska – Wykonanie i wywieszenie znaczków w toaletach szkolnych przypominających dzieciom o dokręcaniu kurków. Sprawdzenie szczelności spłukujących zbiorników wodnych w toaletach
- Bez wody nie ma życia – Rozmowa inspirowana tekstem S.Elbanowskiej i J.Kosmalowej "Opowieść pierwsza o tym, czy można żyć bez wody
LISTOPAD
- Obieg wody w przyrodzie – Rozmowa inspirowana tekstem S.Elbanowskiej i J.Kosmalowej "Opowieść trzecia, czyli o wędrówce wody w przyrodzie (doświadczenie)
- Ścieki muszą być oczyszczone – Poznanie treści "Baśni o uratowanej rzece" E.Bieli. Rozmowa na temat "Dbajmy o czystość naszych wód (doświadczenie)
- Ścieki muszą być oczyszczone – Wycieczka do miejskiej oczyszczalni w Polanowie
GRUDZIEŃ
- Skąd pochodzi woda pitna w naszym domu? – Zapoznanie z różnymi ujęciami wody pitnej: źródła, rzeki, studnie głębinowe. Wycieczka do Zakładu Wodociągów w Polanowie
STYCZEŃ
- Naturalne zbiorniki wodne – Oglądanie filmów: "Ochrona naturalnego krajobrazu" i "Nieznane i cenne" (kaseta VHS)
- Niewielkie poświęcenie dla dobra środowiska – Wykonanie i wywieszenie znaczków z napisami przypominającymi dzieciom o wyłączeniu światła na korytarzach w czasie lekcji, w pomieszczeniach klasowych w czasie przerwy oraz w toaletach każdorazowo po wyjściu z nich
- Czy prąd jest potrzebny? – Zapoznanie z treścią wiersza J.Tuwima "Pstryk". Oglądanie filmu "Zabawy Prądnika" (kaseta VHS)
LUTY
- Skąd pochodzi energia elektryczna w naszych domach? – Wizyta w Zakładzie Energetycznym w Polanowie (wycieczka)
MARZEC
- Skąd pochodzi energia elektryczna w naszych domach? – Wycieczka do Elektrowni Szczytowo – Pompowej w Żydowie
- Elektrownie XXI wieku – Oglądanie filmu "Czysta energia" (kaseta VHS)
KWIECIEŃ
- Dni lasu – Praca leśnika oraz korzyści jakie czerpiemy z lasu. Jak możemy przyczynić się do ochrony lasu? (spotkanie z leśnikiem; wizyta w Nadleśnictwie Polanów)
- Obchodzimy Święto Ziemi – Przedstawienie teatralne "Poranek w lesie" (apel; Rajd – Światowy Dzień Ziemi)
MAJ
- Niewielkie poświęcenie dla dobra środowiska – Inscenizacja "Ziarnko do ziarnka a zbierze się miarka" (praca z tekstem)
- Ochrona przyrody – Utrwalamy i sprawdzamy wiadomości i umiejętności dotyczące oszczędzania wody i energii elektrycznej (test ewaluacyjny)
CZERWIEC
- Niewielkie poświęcenie dla dobra środowiska – Badanie ilości zużytej wody, energii elektrycznej w gospodarstwie domowym (karty badawcze zużycia wody i energii elektrycznej)
- Czy jestem ekologiem? – Badanie świadomości ekologicznej wśród uczniów (ankieta zachowań proekologicznych)
5. Metody, formy i środki w realizacji programu autorskiego Z ekologią na Ty W programie Z ekologią na Ty zastosowano różnorodne metody pracy:
- Metody informacyjne
- wyjaśnienia (werbalne, ilustrowane)
- przekazywanie treści o środowisku przyrodniczym i ekologii za po¬mocą pytań i ilustracji
- opis (słowny)
- tą metodę można wykorzystać podczas wycieczek, spacerów, ob¬serwacji zjawisk przyrodniczych
- Metody heurystyczne (rozwijają aktywność poznawczą dziecka)
- metoda problemowa
- uczniowie szukają dróg rozwiązania problemu; samodzielnie do¬chodzą do wiedzy
- metoda dyskusji
- uczniowie uczą się kulturalnej rozmowy, dyskusji, wymiany zdań między sobą w czasie zajęć w klasie, w terenie, ale także z oso¬bami dorosłymi podczas wycieczek
- metoda dialogu
- można stosować podczas spotkań z ludźmi działającymi na rzecz ochrony środowiska
Metody edukacyjne będą wspierane różnymi formami pracy:
- Praca jednostkowa
- jednolita (wszystkie wymagania są takie same dla wszystkich uczniów) – wyszukiwanie i przekazywanie informacji o najbliższym środowisku przyrodniczym i działaniach proekologicznych
- zróżnicowana (praca zindywidualizowana pod kątem możliwości uczniów oraz potrzeb tematu) – karty pracy na poziomach (uczniowie dążą do samodzielnego zdobywania wiedzy)
- Praca grupowa
- jednolita (wszystkie grupy wykonują to samo zadanie)
- zróżnicowana (poszczególne grupy wykonują różne zadania)
- Praca zbiorowa
- jednolita (zadania jednakowe dla wszystkich uczniów) – dominują me¬tody słowne; nauczyciel traktuje uczniów jak dzban, który należy wypełnić treścią
- zróżnicowana, wielopoziomowa (nauczyciel dzieli uczniów na trzy po¬ziomy: niski, średni i wysoki) – podstawą takiego podziału są zdol¬ności uczniów i poziom trudności zadania do wykonania.
Podczas realizacji tego programu należy zastosować także środki dydak¬tyczne:
- Techniczne:
- słuchowe (nagrania magnetofonowe, płyty CD)
- wzrokowe (ilustracje)
- wzrokowo – słuchowe (nagrania VHS)
- Konwencjonalne:
- okazy naturalne
- scenariusze ekologicznych przedstawień teatralnych
- książki, podręczniki i czasopisma o treści ekologicznej i przyrodniczej
- karty pracy
W trakcie realizacji tego programu będą też wykorzystywane inne środki dydaktyczne: przybory do pisania, przybory plastyczne, materiały pa¬piernicze, narzędzia gospodarcze – służące do porządkowania terenu, aparat fotograficzny – używany w czasie spacerów, wycieczek oraz obserwacji i do¬świadczeń. Podczas wycieczek, np. do elektrowni, oczyszczalni, nadleśnictwa uczniowie zapoznają się z wykorzystaniem naturalnych źródeł energii, po¬znają maszyny i narzędzia oraz znaczenie danego zawodu w działaniach ekologicznych czasów współczesnych.
Opracowano na podstawie Program autorski – jak go napisać, M. Szczepańska, IMAGE, Słupsk 1999.
6. Przykłady rozwiązań metodycznych programu autorskiego Z ekologią na Ty dla klasy I, II, III
KLASA I Termin realizacji: marzec / kwiecień Temat bloku: Zwiastuny wiosny Temat dnia: Poznajemy chronione kwiaty, głosy natury i ptaki, które zwiastują wiosnę Dzień pierwszy Cele wycieczki:
- kształcenie umiejętności obserwacji u uczniów,
- rozwijanie u uczniów świadomości potrzeby interesowania się otoczeniem, w którym przebywają
- poznanie nazw i wyglądu chronionych wiosennych kwiatów,
- poznanie odgłosów natury budzącej się do życia,
- rozpoznawanie głosów ptasich treli,
- poznanie wyglądu ptaków, które przylatują z ciepłych krajów, zimują w Polsce, przebywają u nas przez cały rok
Przebieg zajęć:
- Przygotowanie do wycieczki
- Wcześniejsze powiadomienie uczniów, rodziców i dyrekcji szkoły
- Pogadanka na temat zachowania i bezpieczeństwa podczas wycieczki
- Podanie planu wycieczki
- Wycieczka
Uczniowie szukają chronionych kwiatów zwiastujących wiosnę:
- wielkość
- kolor i kształt płatków
- miejsce, w którym rosną
Uczniowie szukają ptaków i nasłuchują treli:
- wielkość ptaka
- upierzenie ptaka
- lot ptaka
- miejsce spotkania
- trel ptasi
Uczniowie nasłuchują głosów natury:
- szum drzew
- szum wody
- łamanie gałęzi
- stukanie
- szelest ściółki leśnej
- inne
Polecenie do domu:
- Wybierz się z rodziną na spacer do lasu, aby szukać chronionych kwiatów wiosennych, ptaków i nasłuchiwać ich śpiewu oraz głosów natury.
- Przynieś ilustracje, pocztówki kwiatów i ptaków.
KLASA I Termin realizacji: marzec / kwiecień Temat bloku: Zwiastuny wiosny Temat dnia: Rozpoznajemy i nazywamy zwiastuny wiosny Dzień drugi
Metody: słowna oglądowa działanie praktyczne słuchowa
Formy: zbiorowa jednolita grupowa zróżnicowana zbiorowa zróżnicowana
Środki dydaktyczne: figury geometryczne karty pracy płyty CD ilustracje kwiatów puzzle – ptaki rozsypanki zdaniowe nazwy kwiatów wiosennych
Cele operacyjne w kategoriach czynności ucznia:
I. Wiadomości
Uczeń:
- pozna wygląd wiosennych kwiatów chronionych i ptaków
- zdobywa przekonanie o konieczności ochrony przyrody
- zdobywa umiejętność planowania pracy
- rozwija umiejętność układania zdań
- doskonali technikę dodawania i odejmowania w zakresie 20
II. Umiejętności
Uczeń:
- scharakteryzuje wygląd wiosennych kwiatów
- rozumie konieczność ochrony przyrody
- rozpoznaje i nazywa odgłosy przyrody
- poprawnie posługuje się językiem ojczystym
- wypowie się na określony temat
- ułoży zdania z rozsypanki wyrazowej i zapisze je
- ułoży obrazek z części
- podejmie pracę w grupie i indywidualnie
- dokona obliczeń w zakresie 20 z przekroczeniem progu dziesiątkowego
III. Postawy
Uczeń:
- słucha, gdy inni mówią
- wypowiada się na dany temat
- słucha odgłosów (nagrań)
7. Ewaluacja programu autorskiego Z ekologią na Ty
Test wiadomości i umiejętności programu autorskiego Z ekologią na Ty dla klasy I
- Kwiaty doniczkowe, aby dobrze rosły potrzebują:
- światła i wody
- niskiej temperatury
- ciasnej doniczki
- Owocem kasztanowca jest:
- jarzębina
- szyszka
- kasztan
- "Stołówka" dla zwierząt żyjących w lesie to:
- paśnik
- karmnik
- ogródek
- Którego ptaka dokarmiamy zimą?
- bociana
- sikorkę
- jaskółkę
- Ekologiczne podróże to:
- podróżowanie samochodem
- piesze wycieczki i jazda rowerem
- podróżowanie motorem
- Kwiatem chronionym jest:
- tulipan
- mak
- przebiśnieg
- Drzewem iglastym jest:
- wierk
- dąb
- klon
- Jak możemy przyczynić się do ochrony lasu?
- sadzimy młode drzewka
- łamiemy gałęzie
- wycinamy drzewa
- Pytanie dodatkowe – w szkółce leśnej hoduje się:
- owoce cytrusowe
- zwierzęta
- drzewa i krzewy
Klucz odpowiedzi: A 1, 3, 7, 8 B 4, 5 C 2, 6, 9
W każdym pytaniu jest tylko jedna dobra odpowiedź. Za każdą prawidłową odpowiedź przysługuje 1 punkt. Maksymalna liczba punktów do zdobycia – 9
Skala punktacji do testu: Celujący – 9 pkt. Brawo! Jesteś mistrzem wiedzy z ekologii bardzo dobry – 8 pkt. Bardzo dobrze! Wiesz prawie wszystko o ekologii dobry – 7 pkt. Dobrze! Masz duże wiadomości z ekologii dostateczny – 6 – 5pkt. Wystarczająco! Powtórz wiadomości z ekologii dopuszczający – 4 – 3 pkt. Stać cię na więcej! Uzupełnij wiadomości z ekologii niedostateczny – 2 – 1 pkt. Niezadowalająco! Masz niewystarczające wiadomości z ekologii
Test wiadomości i umiejętności programu autorskiego Z ekologią na Ty dla klasy II
- Co robimy z odpadami?
- wywozimy na dzikie wysypiska
- przetwarzamy ponownie
- wrzucamy do rzek
- Ograniczamy śmieci przez
- wyrzucanie ich byle gdzie
- stosowanie opakowań wielokrotnego użytku
- wrzucamy wszystko do jednego pojemnika
- Do jakiego pojemnika na śmieci wrzucisz opakowanie po chipsach?
- aluminium
- makulatura
- szkło
- Jakie zwierzę żyje na łące?
- sarna
- dzik
- kret
- Który kwiat rośnie na łące?
- stokrotka
- róża
- goździk
- Zdrowe posiłki to:
- warzywa i owoce
- frytki i cola
- słodycze
- "Zielony ogródek" zakładamy:
- latem
- jesienią
- wiosną
- W "zielonym ogródku" hodujemy:
- kapustę
- szczypior
- ziemniaki
- Pytanie dodatkowe – co to jest recykling?
- nazwa rośliny
- wykorzystanie odpadów do wytwarzania nowych produktów
- wykorzystanie warzyw i owoców do produkcji soków
Klucz odpowiedzi: A 3, 5, 6 B 1, 2, 8, 9 C 4, 7
W każdym pytaniu jest tylko jedna dobra odpowiedź. Za każdą prawidłową odpowiedź przysługuje 1 punkt. Maksymalna liczba punktów do zdobycia – 9 Skala punktacji do testu: Celujący – 9 pkt. Brawo! Jesteś mistrzem wiedzy z ekologii bardzo dobry – 8 pkt. Bardzo dobrze! Wiesz prawie wszystko o ekologii dobry – 7 pkt. Dobrze! Masz duże wiadomości z ekologii dostateczny – 6 – 5pkt. Wystarczająco! Powtórz wiadomości z ekologii dopuszczający – 4 – 3 pkt. Stać cię na więcej! Uzupełnij wiadomości z ekologii niedostateczny – 2 – 1 pkt. Niezadowalająco! Masz niewystarczające wiadomości z ekologii
Test wiadomości i umiejętności programu autorskiego Z ekologią na Ty dla klasy III
- Wodę oszczędzamy przez:
- używanie cieknących kranów
- mycie naczyń pod bieżącą wodą
- zakładanie wodomierzy
- Zakład, który oczyszcza brudną wodę to:
- oczyszczalnia
- mleczarnia
- pralnia
- Energię elektryczną oszczędzamy dzięki temu, że:
- nie uszczelniamy drzwi i okien
- nie wyłączamy oświetlenia w pustych pomieszczeniach
- używamy żarówek energooszczędnych
- Las chronimy wtedy, gdy:
- palimy ogniska
- nie zaśmiecamy go
- wyrzucamy butelki do lasu
- Szkodnik lasu to:
- kornik
- mrówka
- zając
- Zadaniem leśnika jest:
- pielęgnacja drzew w szkółce leśnej
- niszczenie roślin
- kłusownictwo
- Zdrowa żywność, to żywność wyprodukowana z roślin hodowanych:
- na oborniku i kompoście
- z dodatkiem nawozów sztucznych
- na opryskach chemicznych
- Ekolog, to człowiek, który:
- używa opakowań foliowych
- wrzuca wszystkie śmieci do jednego pojemnika
- segreguje odpady
- Pytanie dodatkowe – "Czystą energię" produkuje elektrownia:
- węglowa
- wodna
- atomowa
Klucz odpowiedzi: A 2, 5, 6, 7 B 4, 8, 9 C 1, 3
W każdym pytaniu jest tylko jedna dobra odpowiedź. Za każdą prawidłową odpowiedź przysługuje 1 punkt. Maksymalna liczba punktów do zdobycia – 9 Skala punktacji do testu: Celujący – 9 pkt. Brawo! Jesteś mistrzem wiedzy z ekologii bardzo dobry – 8 pkt. Bardzo dobrze! Wiesz prawie wszystko o ekologii dobry – 7 pkt. Dobrze! Masz duże wiadomości z ekologii dostateczny – 6 – 5pkt. Wystarczająco! Powtórz wiadomości z ekologii dopuszczający – 4 – 3 pkt. Stać cię na więcej! Uzupełnij wiadomości z ekologii niedostateczny – 2 – 1 pkt. Niezadowalająco! Masz niewystarczające wiadomości z ekologii
Ankieta dla uczniów klasy III
- Czy umiesz wykorzystać zdobytą wiedzę i umiejętności zdobyte na zajęciach z ekologii?
- tak
- nie
- częściowo
- Czy jesteś zadowolony z realizacji programu w twojej szkole?
- tak
- nie
- Jeśli "nie" to napisz, co chciałbyś zmienić?
............................................................................ ................................................................................ ..........................................................................
- Czy Twoja praca i zaangażowanie zostały nagrodzone?
- tak
- nie
- częściowo
Ankieta dla Rodziców
- Czy jest Pan(i) zadowolona(y), że dziecko uczęszcza do klasy, w której prowadzony jest Program Ekologiczny
- tak
- nie
- Czy Pani(a) zdaniem dziecko rozwija swoje wiadomości i umiejętności na temat ekologii?
- tak
- nie
- Czy zna Pan(i) założenia Programu Ekologicznego w stopniu
- bardzo dobrym
- dobrym
- nie znam
- Co chciał(a)by Pan(i) zmienić w realizacji Programu Ekologicznego?
............................................................................ ................................................................................ ................................................................................ ................................................................................ ANEKSY
Ankieta zachowań proekologicznych (wykonaj samodzielnie)
Odpowiedz na pytania zawarte w ankiecie, a dowiesz się, czy twój dom jest ekologiczny. Imię i nazwisko .......................................................... Data .................................
- Segregujemy odpady – oddajemy:
- papier na makulaturę
- szkło do odzysku
- puszki do odzysku
- plastik do odzysku
- Wytwarzamy mniej odpadów dzięki temu, że:
- unikamy produktów jednorazowych
- kupujemy napoje w butelkach szklanych lub zwrotnych
- korzystamy z własnej torby na zakupy
- wybieramy opakowania ekologiczne (przyjazne środowisku)
- Oszczędzamy zużycie wody:
- uszczelniamy cieknące krany
- bierzemy prysznic zamiast kąpieli w wannie
- zakręcamy kran podczas mycia zębów
- zmywamy naczynia w misce (komorze zlewu), a nie pod bieżącą wodą
- Oszczędzamy energię elektryczną dzięki temu, że:
- używamy żarówek energooszczędnych
- wyłączamy oświetlenie w pustych pomieszczeniach
- uszczelniamy drzwi i okna
- regulujemy ogrzewanie przy pomocy termostatów
- wietrzymy szybko i efektywnie
- Podróżujemy na krótkich odcinkach:
- rowerem
- pieszo
- samochodem
- Robimy zakupy:
- kupujemy żywność produkowaną lokalnie
- kupujemy żywność bez sztucznych dodatków
- kupujemy artykuły z atestem ekologicznym Ekolandu
- Odżywiamy się zdrowo, bo:
- uprawiamy zioła w doniczce lub ogródku
- przyrządzamy posiłki wegetariańskie
- pijemy wodę zamiast napojów sztucznie barwionych
Punktacja: Za każdą odpowiedź "Zawsze", "Często" przyznaje się po jednym punkcie. powyżej 20 punktów: Gratulacje! Wynik jest znakomity, ale nigdy nie jest tak dobrze, aby nie mogło być lepiej. Poradźcie innym, jak to robicie, że doszliście tak daleko. 14 – 20 punktów: Wspaniale! Twoja rodzina jest prawie w pełni ekologiczna. 7 – 13 punktów: Robicie już dużo dobrego dla środowiska, lecz musicie wiele nawyków wprowadzić w życie. 0 – 6 punktów: Wasza postawa proekologiczna ma znaczne zaległości. Przed wami mnóstwo zadań do wykonania.
BIBLIOGRAFIA
- Cichy D., Odechowska G., Świat wokół ciebie – klasa I, II, III, Wydaw¬nictwo JUKA, Łódź 1995.
- Cyrański Cz., Środowisko społeczno – przyrodnicze w klasie I, II, III, Wy¬dawnictwo MAC, Kielce 1999.
- Kitlińska – Pięta H., Ja i ekoludek w świecie przyrody, Wydawnictwo Żak, Warszawa 1996.
- Niemierko B., Między oceną szkolną a dydaktyką, WSiP, Warszawa 1999.
- Niemierko B., Pomiar wyników kształcenia, WSiP, Warszawa 1999.
- Nitak Z., Szarzyńska A., Poradnik Instruktora Szkolnych Działań Ekolo¬gicznych, Fundacja GAP Polska, Podkowa Leśna.
- Okoń W., Nowy Słownik Pedagogiczny, Wydawnictwo Żak, Warszawa 1995.
- Pomykało W. (red.), Encyklopedia Pedagogiczna, Fundacja INNOWA¬CJA, Warszawa 1997.
- Szacka B., Ekozespół – Młodzieżowa Kampania ekologicznego stylu ży¬cia – Razem chrońmy Ziemię, Fundacja GAP Polska, Leśna Podkowa 2002.
- Szczepańska M., Program autorski – jak go napisać?, Wydawnictwo IMAGE, Słupsk.
- Tyralska – Wojtycza E., Śmieci mniej – Ziemi lżej, Regionalny Ośrodek Edukacji Ekologicznej, Kraków 2003.
- Więckowski R., Metody wspierania aktywności edukacyjnej dzieci, "Ży¬cie Szkoły", 1993 nr 8.
mgr Alina Szatkowska mgr Danuta Kogut
|